Koja su to mesta u Beogradu gde nas vrućina najviše pogađa tokom leta? Šta predlažu Beograđani kao rešenje za klimatske izazove u gradu? Dodatna sadnja drveća, izgradnja zasena putem umetničkih instalacija, izgradnja javnih česama i adekvatnija autobuska stajališta, samo su neki od predloga koje su građani, sredinom oktobra, predstavili na radionici o klimatskim izazovima u Gradskoj upravi Beograda.

Na nedavno održanoj radionici o klimatskim izazovima u Beogradu, koju su organizovali Centar za promociju nauke i Sekretarijat za zaštitu životne sredine, u Gradskoj upravi grada Beograda, pokazalo se da građani vrlo aktivno učestvuju u mapiranju klimatskih izazova u svom okruženju i nude realistični osvrt na moguća rešenja.

Tokom leta, Beograđani su, u okviru projekta TeRRIFFICA, na interaktivnoj mapi označavali pozitivne i negativne efekte klimatskih promena: oni su pozvani da kao građani – naučni istraživači tokom leta obeleže mesta u gradu na kojima ih vrućina najviše pogađa, i predlože dobre i loše primere prilagođavanja na klimatske promene sa kojima se u Beogradu svakodnevno susreću.

Važno je naglasiti da ova akcija i dalje traje, a radionica je bila povod za prvu analizu rezultata, osvrt na dosadašnja postignuća u Beogradu i zajedničko promišljanje o mogućim narednim koracima ka procesu izrade akcionih planova za odabrane teme i lokacije u gradu.

Foto: Marko Risović

U početnoj fazi mapiranja, u periodu od juna do oktobra, u gradu su obeležene ukupno 283 tačke, a rezultati su analizirani kroz pet kategorija, koliko je i ponuđeno na mapi: temperatura, voda, vazduh, vetar i zemljište.

S obzirom na period u kome je akcija sprovedena, najveći broj pinova odnosio se na kategoriju temperatura. Ohrabrujuće ravnopravno bilo je pozitivnih (90) i negativnih upisa (94) u mapu, a nazivi lokacija koje su građani dodeljivali prilikom mapiranja oslikavaju i razloge, pa se tako pojavljuju: „beton, drvo, beton, beton, beton…“, „mesto topljenja“ ili „pakleno stajalište za autobuse“.

Na drugom mestu po brojnosti bile su građanske opservacije za kategoriju vazduh, sa 45 lokacija sa izrazito negativnim komentarima i svega 5 lokacija sa pozitivnim impresijama koje su uglavnom povezane sa velikim zelenim površinama: Košutnjak, Zvezdarska šuma i zemunski Kej oslobođenja. Bilo je zanimljivo primetiti nazive lokacija koji su direktno upućivali na zagađenje vazduha: „dolina uglja“, „spalionica kablova“, „za izbeći“ ili „trovačnica Gogolj“. Negativno u kategoriji vazduha su obeleženi i deponija Vinča i površinski kop u Vreocima.

Treća po brojnosti pinova je kategorija zemljišta: sa 20 negativnih i 5 pozitivnih zapažanja. „Aktivno klizište već 20 godina“, „mesto gde zakoni ne važe“ ili „jedna od sramota Voždovca“, samo su neki opisi koji ukazuju na lokacije degradiranog zemljišta i zapuštene lokacije sa korovom, šutom ili divljim deponijama.

U kategoriji vode dominantna su negativna zapažanja, kojih je bilo 17, naspram samo 2 pozitivna. Većina ukazuje na zagađenje voda (Banjički potok, Zaga Malivuk u Krnjači, Ada Huja) ili opasnost od poplava kod Kule Nebojša. Kod zapažanja u kategoriji vetra Beograđani su se, očekivano, najviše osvrnuli na mesta na kojima se najviše oseća košava, kao što su Omladinski stadion ili Kolarčeva ulica, koja je okarakterisana kao „mesto sa stalnim vetrom“.

Interaktivna mapa (http://belgrade.terrifica.eu/) građanima omogućava da iznesu svoja zapažanja, obrazlože ili odaberu ponuđene razloge zašto ih određena lokacija provocira, ali i mogućnost da daju svoje predloge rešenja za uočeni problem. Neki predlozi iz prve faze mapiranja, kao što su dodatna sadnja drveća, ozelenjavanje i uređenje zelene površine, pojavljivali su se u nekoliko kategorija: temperatura, vazduh i zemljište. Predloženi su izgradnja zasena putem umetničkih instalacija i zelenila, izgradnja javnih česama, kao i prikladnija autobuska stajališta u borbi protiv preterane vrućine. Ukloniti nelegalne objekte, obezbediti adekvatno prikupljanje atmosferskih voda, sankcionisati nelegalne ispuste otpadnih voda ili postaviti mobilnu zaštitu od poplava, samo su neki od predloga u kategoriji vode.

U kategoriji vazduha su predloženi bolji gradski prevoz, više biciklističkih staza, modernizovan sistem grejanja, inovativna rešenja, ali i edukacija, zabrana paljenja smeća i pojačana inspekcijska kontrola. U kategoriji zemljišta najviše predloga se odnosilo na uređenje zapuštenog zemljišta, uklanjanje deponija, obezbeđivanje veće propustljivosti površina, ali i rešavanje pitanja klizišta.

Velika vrednost ove radionice jeste osvajanje prostora kokreacije, u kome učestvuju građani kao naučni istraživači, uz naučne saradnike, s jedne strane, i nadležne institucije Grada sa mogućnošću odlučivanja o konkretnim rešenjima s druge strane.

Generalna ocena građanskih predloga rešenja pokazala se kao veoma realna u pogledu odgovora na zadati problem, na velikom broju lokacija je opravdana i konstruktivna, što građanskoj nauci daje dodatnu potvrdu relevantnosti.

Prema rečima stručnjaka, do suštinskih promena moguće je stići isključivo ukoliko se u akciju za klimu uključe svi: građani, udruženja, naučnici, ali i donosioci odluka koji se nalaze na relevantnim političkim pozicijama. Ali, pre svega, nužno je da svi promenimo svoj odnos prema okruženju i osvestimo svoju ulogu u usporavanju klimatskih promena na planeti.

Dodatne informacije o projektu dostupne su na: http://belgrade.terrifica.eu/